Stellingwarfs tiedschrift DE OVEND vuuftig jaor! (11) – De drie bomen, Harmen Houtman
Beeld en geluud
meziek, beeld, geluud, media
Stellingwarfs tiedschrift DE OVEND vuuftig jaor! (5) – Foto Sutelaktie
Weer een stokkien Stellingwarf: Tronde
“Toegelieke een andaenken an de sutelaktie van van ’t haast. An ’t sutelen bin bier oonze le-
den Grietje Schurer en Sietske A. Bloemhoff.”
Uut de Ovend van December 1976, no.6 blz. 24.
Et Fochtelervene – van iestied naor wieshied vanof 15 jannewaori op StellingPlus
Et het blieken daon dat de dokementaire Et Fochtelervene – van iestied naor wieshied op ni’jjaorsmorgen deur veul meensken bekeken is. De film wodde doe mar liefst drie keer uutzunnen op Omroep Frieslaand: een hiel goed begin van et ni’je jaor! Een feestelik jaor is dit ni’je jaor butendat, want op 29 april 2022 is et op ’e kop of vuuftig jaor leden dat de Stellingwarver Schrieversronte opricht wodde.
De dokementaire over et Fochtelervene is trouwens nog altied te zien op RTV Drenthe: https://www.rtvdrenthe.nl/tv/programma/7/Documentaires/aflevering/67356. Die omroep hadde op 24 oktober van et oflopen jaor de première.
Vanof 15 jannewaori kan elkeniene de film ok zien op disse webstee. Dat… veur wie de uutzendings an now toe miste, en die bin d’r, moet dit wel een ommeraek goed bericht wezen!
Op 1 jannewaori op Omroep Frieslaand: ’Et Fochtelervene – van Iestied naor Wieshied’
Naodat op 24 oktober ’Et Fochtelervene – van Iestied naor Wieshied’ op RTV Drenthe te zien was, zal de een ure durende dokementaore over et Fochtelervene op 1 jannewaori op Omroep Frieslaand uutzunnen wodden. Dat gebeurt dan mar liefst drie keer: morgens om negen, tien en elf ure.
Van alle aspekten die mit et Fochtelervene te maeken hadden, of nog hebben, het de stichting Stellingwarver Schrieversronte disse verhaelende dokementaire produceerd. Hoe ontston et gebied, wie woonden d’r, hoe leefden de meensken mit en op et vene en wat veraanderde d’r deur de jaoren henne. Mit disse briede opzet lat de SSR zien wat et Fochtelervene deur de ieuwen henne west is: van oergebied tot van levensbelang veur de bewoners, tot et netuurgebied van vandaege-de-dag. Antrekkelik veur de meensken in de buurt en veur bezukers van heinde en veer.
Ontstaons- en laandschopsgeschiedenis
In de film is d’r veul ommedaenken veur de ontstaons- en laandschopsgeschiedenis van et gebied. Mit naeme dr. Roy van Beek (archeoloog) en Cindy Quik (fysisch geograaf) vertellen daor over. Beide bin verbunnen an de WUR (Wageningen University & Research). Laandschopshistorikus drs. Dennis Worst van Else gaot uutgebreid in over de biezundere laandschopsgeschiedenis van et Fochtelervene.
Natuurmonumenten
Netuurlik komt in de dokementaire ok Natuurmonumenten, de beheerder van et Fochtelervene, an et woord. Koördinater en boswaachter Martin Snip vertelt over de beheerplannen veur now en laeter, mar ok over de laandschoppelike weerde van et Fochtelervene in saemenhang mit de laandelike gebieden d’r ommetoe.
Historikus en filmmaker Thomas Rovers
Veur et schrieven van et verhael en et opnemen en regisseren van ‘Et Fochtelervene – van Iestied naor Wieshied’ zorgde historikus en filmmaeker Thomas Rovers uut Grunningen. De produktie was in hanen van Sietske Bloemhoff.
Et Fochtelervene – van Iestied naor Wieshied Première: zundag 24 oktober 2021 op RTV Drenthe
Et Fochtelervene – van Iestied naor Wieshied
Een dokementaire over et verhael van et Fochtelervene
Première: zundag 24 oktober 2021 op RTV Drenthe
As et vandaege-de-dag over et Fochelervene gaot is et al gauw ok over de kraenvoegels die d’r sund een peer jaor weer veurkommen. Of et gaot over de perblemen om de stikstof henne, want daor het dit gebied ok mit te maeken. En dan komt ok al gauw de vraoge op wat goed beheer feitelik inhoolt. Hoe kriej’ dit uutzunderlike gebied zonder al te veul beschaedigings deur disse muuilike tied van stikstofperblemen en klimaotveraanderings naor betere tieden? Dat dit slim biezundere venegebied, dat iene van de laeste levende hoogvenegebieden is, ok veur de toekomst beweerd blift?
De Fochtel is iene van de vroegst bewoonde gebieden van Noord-Nederlaand. Dat was al veur et jaor nul, wat dudelik wodde doe de bekende perfester A.E. van Giffen in de dattiger jaoren van de veurige ieuw de grondsporen van een nederzetting uut de prehistorie ontdekte. Dat hoolt mitien ok in dat d’r doe al spraoke west hebben moet van de invloed van et gebied op de meensken en eersomme.
Et Fochtelervene besleug ooit 10.000 bunder en now nog mar 2.600 bunder. Et is een gebied daor de bewoners in de naoste omgeving deur de iewen henne op verschillende menieren mit te maeken had hebben of nog altied hebben. Turfstikken is misschien wel iene van de bekendste veurbeelden. Turf het in hiele periodes van belang west as branige. Dat duurde tot stienkool him andiende.
‘Van Iestied naor Wieshied’: van oergebied tot et netuurgebied van now
Van alle aspekten die mit et Fochtelervene te maeken hadden, of nog hebben, het de stichting Stellingwarver Schrieversronte, et instituut veur tael en streekkultuur in Stellingwarf, een film produceerd. Een film in de vorm van een verhaelende dokementaire. Hoe ontston et gebied, wie woonden d’r, hoe leefden de meensken mit en op et vene, wat veraanderde d’r deur de jaoren henne, wat is et belang van et vene as netuurgebied.
Mit zoe’n briede opzet wil de Stellingwarver Schrieversronte (SSR) veural zien laoten wat et Fochtelervene deur de iewen henne west het: van oergebied tot van levensbelang veur de bewoners, tot et netuurgebied van now. Antrekkelik veur de meensken in de buurt en veur bezukers van heinde en veer. De film wodde financieel meugelik maekt deur Rabobank Heerenveen-Zuidoost Friesland.
Ontstaons- en laandschopsgeschiedenis
In de film is d’r veul ommedaenken veur de ontstaons- en laandschopsgeschiedenis van et gebied. Mit naeme dr. Roy van Beek (archeoloog) en promovendus Cindy Quik (fysisch geograaf) vertellen d’r over. Beide bin ze verbunnen aa de WUR (Wageningen University & Research). Laandschopshistorikus drs. Dennis Worst uut Else (promovendus bi’j perfester dr. Theo Spek van de RU Grunningen) gaot uutgebreid in op de biezundere laandschopsgeschiedenis van et Fochtelervene.
Mitwarking streekkenners
In de film vertellen streekkenners Otto de Vent en Jan Oosterkamp over twie interessaante onderwarpen. Zo vertelt De Vent over de verbouw van boekweit op et vene, zoas dat in de 19de ieuw nog gebeurde en wat doe een belangrieke bron van inkomsten was veur flink wat inwoners in de regio. Jan Oosterkamp, die spietig genoeg op 91-jaorige leeftied in september 2020 wegraekte, vertelt over et Fochtelervene in de Twiede Wereldoorlog.
Netuurmonementen
Netuurlik komt in de dokementaire ok Netuurmonementen, de beheerder van et venegebied, an et woord, in de persoon van koördinaoter en boswaachter Martin Snip. Uteraord bin zaeken as de beheersplannen veur de naoste toekomst en daornao, en de laandschoppelike weerde onderwarpen.
Aandere gegevens
Veur et schrieven van et verhael en et opnemen en regisseren wodde historikus en filmmaeker Thomas Rovers vraogd, uut Grunningen. De dokementaire is veur een pat in et Stellingwarfs, dat is ja de tael van et gebied, dus ok kultureel arfgoed dat hielemaole mit de streek verbunnen is. D’r is zorgd veur ondertiteling in et Nederlaans.
De film duurt omtrent een ure en is veur et eerst te zien op 24 oktober op RTV Drenthe. Et is de middags om 13.00 ure, en daornao is de twiede vertoning om 15.00 ure. De film zal in november nog te zien wezen in de ‘dokuwike’ van Omrop Fryslân.