Indrokwekkend verhael joodse warkkaampen

Niek 2

Niek, 1

Bi’j de Stellingwarver Schrieversronte in Berkoop hul auteur en journalist Niek van der Oord donderdagaovend veur zoe’n vuuftig belangstellenden een indrokwekkend verhael over joodse warkkaampen. Die warkkaampen wodden begin 1942 inricht om joodse manluden in onder te brengen en an et wark te zetten. Ok in Stellingwarf haj’ drie van zokke kaampen, die weren in De Fochtel, Else en bi’j Blesdieke. In de naacht van 2 op 3 oktober 1942 wodden deur et hiele laand henne alle kaampen in ienkeer ontruumd. Alle mannen wodden ofvoerd naor Westerbork en vervolgens naor de vernietigingskaampen in o.e. Auschwitz en Sobibor.

Van der Oord zet him al sund jaor en dag in veur de Stichting Joodse Werkkampen in Friesland en Drenthe. Behalven dat die stichting zorgt, of zorgd het, veur herinneringsmonementen op de plakken waor de kaampen weren, wodde bi’jglieks ok een ‘kiekdeuzemuseum’ inricht in et veurmaolige kaamp in Vledder. In dat museum is o.e. te zien hoe as d’r in zoe’n kaamp woond wodde. De Stichting Joodse Werkkampen is op et mement doende mit et inrichten van een groter museum in et vroegere munisiedepot in Nieuw Balinge.

Nao ofloop van de lezing schaften veul bezukers een exemplaor an van de krek verschenen dadde drok van Van der Oord zien boek ‘Joodse werkkampen’.

Foto’s: Lenus v.d. Broek

Veul interesse veur tentoonstelling WO2

De Blesse, 14415

De Blesse, 14-4-15

Ok op de twiede dag van de tentoonstelling rond de Twiede Wereldoorlog in de regio bleek daor flink wat belangstelling veur te wezen. Naost mit naeme oolderen bezuken ok veul leerlingen van basisschoelen (op ‘ e foto die van de dörpsschoele van De Blesse) de tentoonstelling waor veul wardering van jong en oold veur is.

(Foto’s: Sietske Bloemhoff) 

Verhael Sjoukje Oosterloo: VRI’J AS EEN VOEGELTIEN

‘Ik mag ok nooit wat!’ Mit een hadde slag knalt Emmie de kaemerdeure dichte, en goest al foeterende de trappe op, naor heur kaemer.

Zittende op de raand van heur bedde mokt ze: Altied as ik graeg wat wil mag et niet. Now moet ik ’t aovend van et jaordagfeest van mien liefste vrundinne al weer weet hoe vroeg thuus wezen.  Now bin’k al elf jaor en mem dot krek as bin ik nog een klein kiend. Vraog ik es wat an mem dan is et: daor bi’j’nog vusen te jong veur. Vraog ik wat an heit zegt hi’j: dat vertel ik je laeter wel aj’groot binnen. As mien meziek wat luud anstaot is et: zet je meziek es wat zaachter, daenk an de buren. Nooit mag ik zels weten hoe laete as ik op bedde gaon wil. Staot et aanrecht vol schottels is et: gao ie even schottelwasken, Emmie, wiels ik daor hielendal gien nocht an heb. Zit ik es lekker mit mien koptillefoon op en mit de bienen op taofel, wodt d’r votdaolik weer zegd: voeten van taofel!

Op schoele is et al krekkengeliek. Daor mag ik niet zonder te vraogen de klasse uutlopen en et mobieltien mag niet anstaon. Op et schoeleplein fietsen mag ok al niet, en in et schoft meugen we gieniens van et plein ofgaon.

Opstaandig foetert ze hadde-op: ‘We wonen hier toch in een vri’j laand, ik wil zels weten wat ik doe, ik wil vri’j wezen. Ik vuul me opsleuten as een voegel in zien kouwe.’

Kwaod op iederiene, en ok op heurzels, kikt ze bremstig heur kaemertien rond. Heur oge vaalt op et boek over Anne Frank. Ze het et kotleden op heur jaordag kregen van heit en mem. Emmie slat et eupen, blaedert d’r wat in omme en begint zomar op een bladziede te lezen.

            Mien zenen bin ik altied lange niet de baos, meerstal zundags vuul ik me dr hiel ellendig an toe. Dan is de stemming drokkend, slaoperig en loodzwaor. Buten heur ie geen voegel zingen. Een doodse en benauwde stilte hangt over alles henne, en dit zwaore beklemt me as mos ik mit naor een diepe onderwereld. Ik heb dan et gevuul as een zangvoegel, die in volslegen duuster de hieltied tegen de tralies van zien vusen te nauwe kouwe anvligt.

Naor buten, locht en lachen…’ raost et dan in mij. Ik geef gieniens meer antwoord, gao op de divan liggen en slaop om de tied te kotten.

Geleuf me, aj aanderhalf jaor opsleuten zitten, dan kan et je op sommige daegen wel es tevule wodden. Alle rechtveerdighied en daankberhied ten spiet; gevulens laoten heur niet votdrokken.

Fietsen, daansen, fluiten, de wereld inkieken, me jong vulen, weten dat ik vrij bin daor snak ik somstieden naor…”,

Emmie legt et boek vot en heur lelkens is hielendal votzakt. Een betien beschaemd daenkt ze bi’j heurzels: wat moet dat slim west wezen veur zoe’n maegien om jaoren opsleuten te zitten.

Ik miende ok dat ik opsleuten zat in een kouwe. Mar bi’j Anne Frank vergeleken heb ik toch niks te klaegen. Inienen zicht ze ok de aorige dingen die ze het in heur leven, en ze wet mar al te goed dat bi’j alles wat heur oolden heur verbieden, zi’j et niet doen om heur te dwasbongelen mar et beste mit heur veur hebben. Een hottien laeter gaot ze naor beneden en vint heur mem doende in de keuken mit et theezetten. Emmie slaot de aarms om mem heur nekke en fluustert: ‘Et spiet me mem da’k zo tegen je tekeer gaon bin, vergeef ie mi’j?’ As mem heur dochter glimkende knuffelt, vuult Emmie heur evenpies veilig as een klein kiend in mem heur aarms. Dan, weer hiel stoer, zegt ze: ‘Ik heb in et dagboek lezen van Anne Frank. Ik miende ok dat ik niet vri’j was in mien doen en laoten, mar deur heur verhael weet ik now wel dat ‘k et mis hadde. Ik bin zo vri’j as een voegeltien.

Sjoukje Oosterloo

 

Lezing Joodse warkkaampen

Niek, 3

Kommende donderdagaovend 16 april vertelt Niek van der Oord an de haand van een PowerPoint een uutgebreid verhael over de Joodse warkkaampen in oonze regio. Die lezing is bi’j de Stellingwarver Schrieversronte en begint om 20.00 ure. D’r is een beparkt tal stoelen; ie moe’n je daoromme even opgeven: info@stellingwarfs.nl, 0516-451108. De toegang is € 5,00.

Tentoonstelling WO2 deur burgemeester Oosterman eupend

burgemeester, Niek

Maendagmorgen 13 april eupende burgemeester Harry Oosterman van Oost-Stellingwarf een biezundere tentoonstelling rond de Twiede Wereldoorlog. Bi’j die eupening weren kiender van basisschoele De Lamer betrokken, zi’j warken dit veurjaor an een groot projekt rond die oorlog. Oosterman gaf an dat hi’j et van groot belang acht dat kiender weet hebben van die verschrikkelike periode 40-45. Dat oons laand now al 70 jaor niet betrokken west het bi’j oorlogen is best biezunder. Niet zoveer veur die tied haj’ ommes de Eerste Wereldoporlog en in de 19e ieuw was d’r ok nogal es oorlog. Vandaege-de-dag is d’r opni’j veul spanning in de wereld, zoas de situaosie in Oekraïne en die in et Midden-Oosten. De burgemeester komplementeerde daoromme et initiatief van de Stellingwarver Schrieversronte om een tentoonstelling te orgeniseren die mit naeme bedoeld is veur de kiender. De tentoonstelling wodde inricht deur de vri’jwilligers Jan Menger, Jan de Vries, Hendrik Betten, Pieter de Jong en Roelof Dragt, mit hulpe van Schrieversrontemitwarkster Saskia Douma.

Niek, 3

Veur disse biezundere eupening hadde de Schrieversronte ok auteur Niek van der Oord nuugd. Van der Oord vertelde de kiender an de haand van een PowerPoint over de Joodse warkkaampen zoas die hier bi’jomme indertied veurkwammen. Die kaampen weren de plakken waor Joden eerst verzaemeld en an et wark zet wodden. Begin oktober 1942 bin alle meensken die in die kaampen zatten toegelieke vothaeld en ofvoerd naor Westerbork en vervolgens naor de vernietigingskaampen. De auteur van et krek opni’j verschenen boek ‘Joodse Werkkampen’ hadde ok een koffertien mitneumen. Dat koffertien wodde deur zien eigener in bewering geven doe hi’j naor Westerbork ofvoerd wodde. Et koffertien is d’r nog altied, de eigener is nooit weerommekommen. Et verhael maekte zichtber indrok op de kiender.

Wiesje

Nao de eupening konnen de leerlingen an de haand van een begeleidende lesbrief de tentoonstelling bekieken. Mit mekeer zullen zoe’n tien schoelen de tentoonstelling bekieken gaon. De tentoonstelling, die tot en mit 26 april duurt,  is veur iederiene te bezuken. Dat kan van maen- tot en mit vri’jdag tussen 9.00 en 16.00 ure, in et weekaende van 13.00 tot 16.00 ure. De toegang is ommenocht.

kiender, 2

kiender, 3

kiender onder indrok

Veur de foto’s van disse biezundere gebeurtenis zorgde Lenus van der Broek.