Et het blieken daon dat de dokementaire Et Fochtelervene – van iestied naor wieshied op ni’jjaorsmorgen deur veul meensken bekeken is. De film wodde doe mar liefst drie keer uutzunnen op Omroep Frieslaand: een hiel goed begin van et ni’je jaor! Een feestelik jaor is dit ni’je jaor butendat, want op 29 april 2022 is et op ’e kop of vuuftig jaor leden dat de Stellingwarver Schrieversronte opricht wodde.
Vanof 15 jannewaori kan elkeniene de film ok zien op disse webstee. Dat… veur wie de uutzendings an now toe miste, en die bin d’r, moet dit wel een ommeraek goed bericht wezen!
De dokementaire ‘Et Fochtelervene – van Iestied naor Wieshied’ is veur een pat in et Stellingwarfs. Dat hier veur keuzen is, wodt deur veul kenners en kiekers wardeerd. Et is ommes de tael van de streek zels, zodat et verhael zo authentiek meugelik blift. Wel is d’r zorgd veur een Nederlaanstaelige ondertiteling.
Naodat op 24 oktober ’Et Fochtelervene – van Iestied naor Wieshied’ op RTV Drenthe te zien was, zal de een ure durende dokementaore over et Fochtelervene op 1 jannewaori op Omroep Frieslaand uutzunnen wodden. Dat gebeurt dan mar liefst drie keer: morgens om negen, tien en elf ure.
Van alle aspekten die mit et Fochtelervene te maeken hadden, of nog hebben, het de stichting Stellingwarver Schrieversronte disse verhaelende dokementaire produceerd. Hoe ontston et gebied, wie woonden d’r, hoe leefden de meensken mit en op et vene en wat veraanderde d’r deur de jaoren henne. Mit disse briede opzet lat de SSR zien wat et Fochtelervene deur de ieuwen henne west is: van oergebied tot van levensbelang veur de bewoners, tot et netuurgebied van vandaege-de-dag. Antrekkelik veur de meensken in de buurt en veur bezukers van heinde en veer.
Ontstaons- en laandschopsgeschiedenis
In de film is d’r veul ommedaenken veur de ontstaons- en laandschopsgeschiedenis van et gebied. Mit naeme dr. Roy van Beek (archeoloog) en Cindy Quik (fysisch geograaf) vertellen daor over. Beide bin verbunnen an de WUR (Wageningen University & Research). Laandschopshistorikus drs. Dennis Worst van Else gaot uutgebreid in over de biezundere laandschopsgeschiedenis van et Fochtelervene.
Natuurmonumenten
Netuurlik komt in de dokementaire ok Natuurmonumenten, de beheerder van et Fochtelervene, an et woord. Koördinater en boswaachter Martin Snip vertelt over de beheerplannen veur now en laeter, mar ok over de laandschoppelike weerde van et Fochtelervene in saemenhang mit de laandelike gebieden d’r ommetoe.
Historikus en filmmaker Thomas Rovers
Veur et schrieven van et verhael en et opnemen en regisseren van ‘Et Fochtelervene – van Iestied naor Wieshied’ zorgde historikus en filmmaeker Thomas Rovers uut Grunningen. De produktie was in hanen van Sietske Bloemhoff.
Filmmaeker en historikus Thomas Rovers zorgt veur unieke dokementaire
Et Fochtelervene – van Iestied naor Wieshied Een dokementaire over et verhael van et Fochtelervene Première: zundag 24 oktober 2021 op RTV Drenthe
As et vandaege-de-dag over et Fochelervene gaot is et al gauw ok over de kraenvoegels die d’r sund een peer jaor weer veurkommen. Of et gaot over de perblemen om de stikstof henne, want daor het dit gebied ok mit te maeken. En dan komt ok al gauw de vraoge op wat goed beheer feitelik inhoolt. Hoe kriej’ dit uutzunderlike gebied zonder al te veul beschaedigings deur disse muuilike tied van stikstofperblemen en klimaotveraanderings naor betere tieden? Dat dit slim biezundere venegebied, dat iene van de laeste levende hoogvenegebieden is, ok veur de toekomst beweerd blift?
De Fochtel is iene van de vroegst bewoonde gebieden van Noord-Nederlaand. Dat was al veur et jaor nul, wat dudelik wodde doe de bekende perfester A.E. van Giffen in de dattiger jaoren van de veurige ieuw de grondsporen van een nederzetting uut de prehistorie ontdekte. Dat hoolt mitien ok in dat d’r doe al spraoke west hebben moet van de invloed van et gebied op de meensken en eersomme.
Et Fochtelervene besleug ooit 10.000 bunder en now nog mar 2.600 bunder. Et is een gebied daor de bewoners in de naoste omgeving deur de iewen henne op verschillende menieren mit te maeken had hebben of nog altied hebben. Turfstikken is misschien wel iene van de bekendste veurbeelden. Turf het in hiele periodes van belang west as branige. Dat duurde tot stienkool him andiende.
‘Van Iestied naor Wieshied’: van oergebied tot et netuurgebied van now Van alle aspekten die mit et Fochtelervene te maeken hadden, of nog hebben, het de stichting Stellingwarver Schrieversronte, et instituut veur tael en streekkultuur in Stellingwarf, een film produceerd. Een film in de vorm van een verhaelende dokementaire. Hoe ontston et gebied, wie woonden d’r, hoe leefden de meensken mit en op et vene, wat veraanderde d’r deur de jaoren henne, wat is et belang van et vene as netuurgebied. Mit zoe’n briede opzet wil de Stellingwarver Schrieversronte (SSR) veural zien laoten wat et Fochtelervene deur de iewen henne west het: van oergebied tot van levensbelang veur de bewoners, tot et netuurgebied van now. Antrekkelik veur de meensken in de buurt en veur bezukers van heinde en veer. De film wodde financieel meugelik maekt deur Rabobank Heerenveen-Zuidoost Friesland.
Ontstaons- en laandschopsgeschiedenis In de film is d’r veul ommedaenken veur de ontstaons- en laandschopsgeschiedenis van et gebied. Mit naeme dr. Roy van Beek (archeoloog) en promovendus Cindy Quik (fysisch geograaf) vertellen d’r over. Beide bin ze verbunnen aa de WUR (Wageningen University & Research). Laandschopshistorikus drs. Dennis Worst uut Else (promovendus bi’j perfester dr. Theo Spek van de RU Grunningen) gaot uutgebreid in op de biezundere laandschopsgeschiedenis van et Fochtelervene.
Otto de Vent van De Fochtel vertelt o.e. over de boekweitbraandkultuur
Mitwarking streekkenners In de film vertellen streekkenners Otto de Vent en Jan Oosterkamp over twie interessaante onderwarpen. Zo vertelt De Vent over de verbouw van boekweit op et vene, zoas dat in de 19de ieuw nog gebeurde en wat doe een belangrieke bron van inkomsten was veur flink wat inwoners in de regio. Jan Oosterkamp, die spietig genoeg op 91-jaorige leeftied in september 2020 wegraekte, vertelt over et Fochtelervene in de Twiede Wereldoorlog.
Netuurmonementen Netuurlik komt in de dokementaire ok Netuurmonementen, de beheerder van et venegebied, an et woord, in de persoon van koördinaoter en boswaachter Martin Snip. Uteraord bin zaeken as de beheersplannen veur de naoste toekomst en daornao, en de laandschoppelike weerde onderwarpen.
De ‘stemme’ (voice-over) in de film is van Femmie van Veen van Hooltpae
Aandere gegevens Veur et schrieven van et verhael en et opnemen en regisseren wodde historikus en filmmaeker Thomas Rovers vraogd, uut Grunningen. De dokementaire is veur een pat in et Stellingwarfs, dat is ja de tael van et gebied, dus ok kultureel arfgoed dat hielemaole mit de streek verbunnen is. D’r is zorgd veur ondertiteling in et Nederlaans.
De film duurt omtrent een ure en is veur et eerst te zien op 24 oktober op RTV Drenthe. Et is de middags om 13.00 ure, en daornao is de twiede vertoning om 15.00 ure. De film zal in november nog te zien wezen in de ‘dokuwike’ van Omrop Fryslân.
Op ’e Schostienmaantel Dat wodde de naeme van et eerste Stellingwarfstaelige radiopergramme, dat 51 jaor leden in de wintermaonden van 1971 – 1972 te heuren was op de Friese omroep. Henk Bloemhoff, die veur de omroep al es een peer optredens mit zien Stellingwarver lieties daon hadde, wodde nuugd om een riegeltien van negen pergrammes te verzorgen. Hi’j vreug uut et hiele Stellingwarver gebied meensken die mithelpen wollen en dat lokte aorig, et gong om: Jannes Nijholt uut Wolvege, Piet Oosterhof uut Ni’jhooltpae, Anne de Vries uut Buil, Gerda van der Veen van Appelsche, Pieter Jonker van De Haule en Jan Betten uut Oosterwoolde. Van disse enthousiaste ploeg leven onderhaand Jan Betten, Jannes Nijholt, Piet Oosterhof, Anne de Vries al een schoft niet meer. In Op ’e Schostienmaantel kon luusterd wodden naor ni’jgies, verhaelen, vraoggesprekken, lieties en meer. Et wodde indertied ommeraek wardeerd, mar spietig genoeg is d’r tot an de dag van vandaege gien opvolger veur in de plak kommen.
Op ’e Schostienmaantel kan zien wodden as de veurloper van de Stellingwarver Schrieversronte die op 29 april 1972 opricht wodde. Et grootste pat van de mitwarkers an et pergramme zol in et eerste bestuur kommen; Pieter Jonker kon een peer jaor laeter ansteld wodden as heufdmitwarker.
Prissentaosie dokementaire ‘Van iestied naor wieshied’ in septemer
In september zal de prissentaosie wezen van de dokementaire Et Fochtelervene Van iestied naor wieshied. Et verhael veur die dokementaire wodde schreven deur historikus en filmmaekerThomas Rovers uut Grunningen; ok de opnaemen en de regie weren in hanen van him. Hi’j dee dat in opdracht van de Stellingwarver Schrieversronte, die veur dit prachtige projekt een flink subsidiebedrag kreeg van Rabobaank Heerenveen-Zuidoost Friesland.
Ontstaons- en laandschopsgeschiedenis
In de verhaelende dokementaire, die ongeveer een ure duren zal, kommen veul verschillende aspekten an de odder die mit et Fochtelervene te maeken hadden, of nog altied hebben. Hoe ontston et gebied, wie woonden d’r, hoe leefden de meensken mit en op et vene, wat veraanderde d’r deur de jaoren henne. De trailer die sund 10 juni klaor is geft een goeie indrok van wat in de dokementaire te zien wezen zal.
Veul ommedaenken is d’r veur de ontstaons- en laandschopsgeschiedenis van et gebied. In de film vertellen daor mit naeme dr. Roy van Beek (archeoloog) en promovendus Cindy Quik (fysisch geograaf) over. Beide bin verbunnen an de WUR (Wageningen University & Research), en bin deur laandschopshistorikus drs. Dennis Worst uut Else hierveur benaoderd. Worst, sund een posien warkzem bi’j Laaandschopsbeheer Frieslaand in Beetsterzwaog, vertelt zels over de laandschopsgeschiedenis. An de dokementaire warkten o.e. ok Netuurmonumenten (eigener en beheerder van et gebied) mit en streekkenner Otto de Vent van De Fochtel. Butendat is ok Jan Oosterkamp van De Fochtel, die in september 2020 uut de tied raekte, in de film te zien en te heuren. In et vroege veurjaor van 2020 was Rovers nog op bezuuk bi’j Oosterkamp en maekte doe die opnaemen.
Van oergebied tot van levensbelang
Mit disse briede opzet wil de Stellingwarver Schrieversronte veural zien laoten wat et Fochtelervene deur de ieuwen henne west is: van oergebied tot van levensbelang veur de bewoners, tot et netuurgebied van now. Antrekkelik veur de meensken in de buurt en veur bezukers van heinde en veer.
Ere mitwarkers
Veur de voice-over las Femmie van Veen (Hooltpae) de teksten in, veur et geluud zorgde Robert Lanting uut Arnhem, die ok veur de filmmeziek tekende. De animaosies in de film bin van Timme van Munster, wiels d’r ok illestraosies in te zien binnen van Ulco Glimmerveen. De produktie was in hanen van Sietske Bloemhoff (Ni’jberkoop).
