Dit berichien, mit de foto, kreeg ik een peer weken leden binnen van Hans Salverda. Hi’j zat doe even uut te blaozen van alle drokte rond et verschienen van zien boek Groot Wateren Een oase van weldaad. Et boek is inderdaod op die vri’jdagaovend verschenen tiedens een geweldig aorige prissentaosie d’r van. Iene van zien belangriekste infermaanten veur et boek was Jopie Klok-Ekkels; zi’j kreeg daoromme et eerste exemplaor van et ni’je boek.

Al 250 exemplaoren verkocht!

Amper een jaor leden, doe de Stellingwarver Schrieversronte et boek Uit de geschiedenis van Wateren, Zorgvlied en Oude Willem, en dat schreven wodde deur Janneke Hielkema, Albertha Bloemhoff, Carl Jan Klok en Hans Salverda, is d’r al weer een ni’j boek over dezelde regio verschenen. Dit boek GROOT Wateren: een OASE van WELDAAD wodde schreven deur Hans Salverda uut Zorgvlied, en is een arg mooie anvulling op et eerdere boek. In et boek is veural ommedaenken veur twie biezundere onderwarpen uut de geschiedenis, mar daornaost is d’r ok andacht veur een peer eren die daor flink mit te maeken (had) hebben.

Van et gebied rond Waoteren, Zorgvlied en Oude Willem, dat an de westkaante greenst an Stellingwarf, hej’, aj’ zo es in die omkrieten kommen, niet vot-en-daolik in de gaten dat et zoe’n fascinerende geschiedenis het. Van ooldsher is et een dunbevolkt gebied en et is aenlik nog altied een onbekend diel van Drente. Et beston veural uit heide, veengebieden en zaandverstoevings.

Tillegröppe en Vledder Ao

In het vere verleden gongen de eerste bewoners wonen op et plak daor de beide beken Tillegröppe en Vledder Ao bi’j mekeer kommen. Bekend is dat d’r in 1832, vlakbi’j dat plak, een tal boerderi’jen stonnen rond et oolde kruuspunt Huenderweg – Appelschaseweg. Vanuut Groot Wateren, zo wodde disse buurtschop nuumd, en Klein Wateren dat vlak in de buurt lag, bin laeter Waoteren en Zorgvlied ontstaon.

Veur de ontwikkeling van die beide dörpen is mit naeme de Maotschoppi’je van Weldaodighied van groot belang west, mar ok de inzet van de bekende Lodewijk Guillaume

Verwer was groot. Zo stichtte Verwer een zuvelfebriek in et angreenzende Else-Zuud en begon een hyptheekbaank en sigarefebriek in Zorgvlied. Daornaost steunde de bekende filantroop P.W. Janssen de Maotschoppi’je van Weldaodighied en hi’j bouwde een tal boerderi’jen. Zien ontginningsmaotschoppi’je zol in 1924 overneumen wodden deur ’De Drie Provinciën’.

Onderzuuk naor stienbakkeri’je

Anleiding veur et schrieven van dit boek was in et eerste plak et onderzuuk dat in

2020 en 2021 uutvoerd is naor een stienbakkeri’je (ok stien- of veldoven nuumd). Daorbi’j wodde deur de bojemkundigen Ebbing Kiestra en Hans Salverda eerst zocht naor keiliemlaogen waor meugelik liem veurkwam dat bruukt wodde veur et bakken van stiender. An de haand van et onderzochte gebied wodde uuteindelijk begin 2021 et plak vunnen waor de stienbakkeri’je, die in gebruuk west is deur de Maotschoppi’je van Weldaodighied, staon het. Onderzocht is ok welke gebouwen in de omgeving bouwd wezen kunnen zollen zouden mit de stienen die daor bakt binnen. Van et bojemonderzuuk wodde deur Kiestra en Salverda een repot saemensteld, dat in et twiede diel van et boek opneumen is.

In et twiede plak wodt in et boek ingaon op et gebruuk van een peer vloeiweiden die eertieds naost de beide beken laggen. Bi’j vloeiweiden gaot et om een oold bevloeiingssysteem waorbi’j men waeter uut een beek die naost et laand ligt op gröslaand ’vloeien’ lat en dat deur middel van een uutlaot weer weerommestromen kan in diezelde beek. Dit systeem wodde toepast om et laand te bemesten.

Dieverder marke

In et boek is d’r, zoas eerder al angeven, ok ommedaenken veur ere interessaante onderwarpen die in meer of mindere maote mit de beide heufdonderwarpen te maeken hebben. Zo is d’r wat meer te lezen over de beide beken, waorvan ok een tal prachtige foto’s in et boek opneumen binnen. Al die foto’s maekte Hans Salverda, en mit naeme die hi’j in de oflopen wintertied maeken kon bin uniek te numen. Et het him dan ok nogal es en peer natte sokken opleverd… Andacht is d’r ok veur de belangriekste en bi’j de auteur bekende veldnaemen an et gebied, en die uteraord mitien ok te maeken hebben mit de geschiedenis. Ok twie femilies wodt et ien en aander over verteld. Et gaot om de femilies Benthem en Ekkels, die eertieds mit as eersten grond ankochten in de nog te ontginnen Dieverder marke. Dat gebied zol liekewel opmarkelik genoeg laeter bi’j et grondgebied van Waoteren heuren gong.   

Deur ien en aander anschouwelik te maeken is d’r butendat een kuierkaorte mit uutleg in et boek opneumen, en d’r kan gebruuk maekt wodden van een exklusieve exkursie in et beschreven gebied mit as gids Hans Salverda.

Et boek wodde financieel meugelik maekt deur een flink tal sponsers uut et gebied en wodde in eigen beheer uutgeven. Et tal bladzieden is 88, et boek wodde drokt deur Scheffer Media in Oosterwoolde, wiels Sietske Bloemhoff veur de vormgeving en et omslag zorgde. De pries van et boek is € 7,50 en kan besteld wodden bi’j Hans Salverda: hanssalverda@hetnet.nl.

Sietske Bloemhoff

Op 11 september is Jan Kits Nieuwenkamp, oold-bestuurslid van de Schrieversronte, wegraekt. De Stellingwarver dichteres Attie Nijboer het bi’j de begraffenis onderstaond gedicht veurdreugen.

Jan was grepen deur tael
Hi’j pruufde
Hi’j bruukte woorden
Van ‘veer’ over de greens

Hi’j omaarmde et eigene
Et Hoog Nederlaans
Mar had ok oge en ore
Veur ‘vremde’ woorden en klaanken

En zo omaarde hi’j ok
De memmetael van et
Stellingwarver laand
Liekewel as de kultuur

Jan was een sociaol aktief
En slim beweugen meens
Zien passie veur tael
En de schoonhied van

Et kulturiele arfgoed
Gongen bi’j him haand in haand.
Hi’j was niet ienkennig
Nooit te benauwd om
De hanen uut ‘e
Mouwen te stikken

Mit zien hulpe en bi’jdrege
En inzet in et vri’jwilligerswark
Was niet inkeld en alliend
De Schrieversronte uut ‘e braand

Hi’j klom in de penne
Verstarkte mennig bestuur
Altied weer dreven deur
En op zuuk naor de verbiening
De erkenning ók
Van de minderhiedstael

Alliend een slimme ziekte
Snoerde Jan meer en meer de mond
Toch gong zien moed niet verleuren
Ok al raekten woorden vertiesd

Hieltied meer te zuke
Heul jow leven
betien bi’j betien op
Et is goed zo, de cirkel is rond

Uut jow naeme heuren laoten
Zeggen, spreken veur jow
In de veur jow zo eigen tael
Die jow zo lief was

Daoromme,
In disse ‘eigen’ slotakkoorden
Jow gedaenken
Jow bedaanken Jan
Dat komt hier ommeraek van pas!

Weidum, 18 september 2021

Attie Nijboer.