Gele knollegies

‘Morgens zatten we in de keuken te koffiedrinken. We hadden as boeren de voerderskleren nog an. Die reuken echt naor et doe zo zoere kuilvoer.

Op de kachel ston een pannegien te prottelen en de daamp trok deur de keuken. Ik reuk et al, et weren gele knollegies. Et was doe zo, ze mossen hatstikke donkergeel wezen, dan weren ze pas goed geer. Mit eterstied kregen we ze as gruunte, soms mit wat stroop d’r op.

Bi’j de eerpels kregen we een peer plakken uutbraoden spek en spekvet d’r over. Ie mossen wel een beste maege hebben, mar doe hadde de boer nog zwaor wark en was et gauw weer verteerd. We kregen et wel ien keer in de weke.’

(Gegevens Koop Gorte, Stellingwarver Spreukekelinder 2003)

 

Zwaantje Kuiters-Keizer

Oflopen 14 jannewaori raekte Zwaantje Kuiters-Keizer uut de tied. Al vanof et begin van de Stellingwarver Schrieversronte was Zwaantje Kuiters aktief bi’j de stichting betrokken. Ze was iene van de eerste meensken die de kursus ‘Stellingwarfs veur beginners’ volgde; laeter was ze jaorenlang kursusleider veur diezelde kursus. Zwaantje was ok aktief in et woordeboekwark t.b.v. et Stellingwarfs Woordeboek en zat tien jaor in et bestuur van de Schrieversronte. Zwaantje Kuiters was liekewel ok schriefster, niet alliend schreef ze veur volwassenen, mar ok veur kiender. Van heur verscheen o.e. et kienderboek Ze weren d’r echt. Heur verhaelen weren ok te lezen in de Stellingwarver rebriek ‘Uut de pultrum’, die eertieds in de Liwwadder kraante te vienen was. Iene daorvan kun jim now lezen deur te klikken op: Et Poppemaanteltien . Zwaantje Kuiters-Keizer is zowat 93 jaor oold wodden.

Proemebri’j

Op de Stellingwarver Spreukekelinder van 2003 vertelde Koop Gorte van Hooltpae over ‘proemebri’j’, ok zoe’n oold gerecht van vroeger:

‘Zundags kregen we nao de eerpels wel es proemebri’j. Ik heb wel es heurd dat ze ok ‘proemebolle’ zeden. Et is een recept uut Beppe heur tied. Ie konnen hier op een goedkope meniere et oolde wittebrood mit an de man brengen. Een panne mit waeter d’r in kwam op de kachel. Dan kwammen d’r dreugde proemen en rezienen bi’j. Ok nog es flink wat stroop en dan de overbleven witte bolle. Et mos even een posien sudderen en ie mossen es reuren, mar dan was et klaor en kon et opdiend wodden. Ze zeden vroeger ok dat dit een recept was veur vrouwluden die krek een poppe kregen hadden. Et zol geunstig wezen veur et aachteruutgaon (de stoelgang). Ik was doe jongkerel, mar vun et ok verrekte lekker!’

Potstro, posstro of potstroop

‘Posstro is luiewievekost’, zeden ze in Wolvege wel. Et is een gerecht daj’ zomar klaor hebben…

Meerstal wodde potstro maekt van boekweitenmael mit kokend waeter, ok wel mit waeter en melk of alliend melk en een sniffeltien zoolt. Ie moe’n et zo beruren dat et zo dikke is daj’ et an de vörke prikken kunnen. Soms wodde d’r ok wel kookte ries deur ruurd om et dikke te kriegen. Dan kan et mitien opeten wodden; potstro mag aenlik niet koken. Ie eten et mit wat spekvet d’r over en spek d’r bi’j. Et vet kuj’ ok in een koelegien doen mit stroop d’r omhenne. Soms wodde et ok klaormaekt mit waeter en soepe.

In et Stellingwarfs Woordeboek (diel 3) bin de volgende variaanten te lezen:

‘Ie brengen melk an de kook, daor struj ie mael in tot et dikke wodt, en dan eet ie et mit spekvet en stroop; en ie hadden ok ‘riezen potstro’, dan haj’ dunne riezenbri’j en die maekte ie dikke mit mael’ (optekend in Buil).

‘Potstro is mael in waeter op et vuur en dan moej’ ruren totdat et stief wodt, dan in et bod, een koelegien d’r in en in et koelegien komt et spekvet en daor omhenne stroop’ (optekend in Noordwoolde).

‘Potstro is anreurd mael; vroeger mit zute melk en boekweit of bloem; ie konnen ok melkenriezenbri’j mit wat mael anmengen, dan wodde et wat stief, en dan gaoj’ et eten mit brune suker en botter’ (optekend in Steggerde).

Meensken die potstro liekewel hielemaole niet lussen, zeggen van een minne locht wel: ‘Die locht is zo min as potstro’.